KKTC SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ DAÜ’DE MASAYA YATIRILDI

“Fakültemiz Ülke Sorunlarına Çözüm Önerileri Getirmektedir” 

Panelin açılış konuşmasını gerçekleştiren DAÜ İşletme ve Ekonomi Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Besim, fakülte olarak ülkenin sorunlarıyla ilgili çeşitli paneller düzenlediklerini aktardı. Bir önceki panelde elektrik konusunun masaya yatırıldığını belirten Prof. Dr. Besim, bu panelde de sosyal güvenlik konusunun irdeleneceğini ifade etti. Akademianın ders, eğitim ve araştırma benzeri rutin görevleri yanında, topluma hizmet görevinin de yer aldığını vurgulayan Prof. Dr. Besim, fakülte olarak ülkenin önemli sorunlarına işaret edip bu sorunlar için çözüm önerileri getirme yönünde çalışmalar yürüttüklerini belirtti. Son 10 yılda yaşanan küresel ısınma, yaşlanan nüfus ve pandemiler gibi etkenlerin sosyal güvenlik sistemine ek maliyetler oluşturduğunu aktaran Prof. Dr. Besim, özellikle istikrarsız ekonomilerde enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde sosyal güvenlik fonlarının eridiğini ve bu durumun ülkeleri mali açıdan zorladığını kaydetti. KKTC’de iş gücü piyasasına katılım oranının düşük olmasının ciddi bir sorun teşkil ettiğine vurgu yapan Prof. Dr. Besim, emek piyasalarındaki beceri uyumsuzluğu ve kayıt dışılık sorunlarına işaret etti.

“Kadınlar İstihdamda Eşitsizliğe Maruz Kalıyor”

Panelistlerden İşletme ve Ekonomi Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Güven Lisaniler emek piyasası ve kalkınma konuları üzerinde çalıştığını ve bu konuları çalışırken kadın konusunu işlememenin mümkün olmadığını belirtti. KKTC’de kadının emek piyasasında nerede olduğunu sorgulayan Prof. Dr. Lisaniler, kadın çalışmaları yürütürken duruş noktasının önemli olduğunu kaydetti. İnsanların eşit haklarla doğduklarını ve dolayısıyla eşit fırsat ve şartlar sağlanırsa eşit sonuçlara ulaşacaklarını ifade eden Prof. Dr. Lisaniler, eşit sonuçlara ulaşılamaması halinde bunun kadınların sorunu değil, sosyal bir sorun olduğunu ve sosyal politikalarla çözülmesi gerektiğine işaret etti. KKTC’de fırsat ve şartlar açısından emek piyasasında istihdam açığı olduğunu, kadınların istihdamın yüzde 30,4’ünü oluşturduğunu aktaran Prof. Dr. Lisaniler, üst kademede de temsiliyet açığının söz konusu olduğunu vurguladı. Şartlara bakıldığında ücret açığının da gözlemlendiğini aktaran Prof. Dr. Lisaniler, “KKTC emek piyasasında kadınlar açısından fırsat ve şartlarda eşitsizlikler olduğunu görüyoruz” dedi. Prof. Dr. Lisaniler, dünya ortalamasına göre kadının iş gücüne katılımının yüzde 46 iken KKTC’de bu rakamın yüzde 30 civarında olduğuna dikkat çekerek KKTC’de bu oranın artması gerektiğine vurgu yaptı.

“Sorunu Vergi Sistemiyle Birlikte Çözmeliyiz” 

Panelistlerden DAÜ İşletme ve Ekonomi Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Ulaş Altıok da KKTC Sosyal Güvenlik Sistemi’nin sürdürülebilir bir hale geldiğine katılmadığını söyledi. Emeklilik hayatını asgari ücretin çok altında bir gelirle sürdürmek zorunda kalacak insanların olduğunu ve sistemden sağlık sektörüne aktarılacak paranın olmadığını aktaran Doç. Dr. Altıok, yüzde 85’e yakın katılımcının sistem içerisinde asgari ücretli gösterdiği bir sistemin sürdürülebilir olamayacağını belirtti. Rakamlarla örnekler veren Doç. Dr. Altıok, emekli maaşlarının yüzde 50’sinin yatırılan primlerin dışında ödendiğini aktardı. 2021 yılında 138 bin civarında kişinin gelirini beyan ettiğini, toplam primin 1 milyar TL, toplam emekli maaşının ise 2,4 milyar TL olduğunu belirten Doç. Dr. Altıok, bu rakamlarda aktif pasif oranının yani kaç çalışanın bir emekliyi ödediğine ilişkin oranın 3.37 çıktığını ifade etti. Sistemdeki aktif çalışanların çok büyük bir kesiminin de yabancı iş gücü olduğuna işaret eden Doç. Dr. Altıok, bu insanların ülkede kalma durumunun da esnek bir yapıya sahip olduğunu belirtti. Toplanan sigorta primlerinin sağlık alanına veya işsizliğe herhangi bir para ayırılmaması durumunda bile emekli maaşını ödemek için harcanması durumunda yine bütçe açığı vereceğini aktaran Doç. Dr. Altıok, sorunun yalnızca prim üzerinden değil, vergi sistemiyle birlikte çözülmeye çalışması gerektiğine inandığını belirtti. Prim oranlarının ve vergilerin belirlenirken insanları daha çok kayıt dışılığa değil, kayıt içiliğe çekecek şekilde belirlenmesi gerektiğini ifade eden Doç. Dr. Altıok, sistemin güvenilir bir emeklilik sistemi haline getirilmesi gerektiğine işaret etti.